title-icon
Яндекс.Метрика

Салчак, Василий Савырович


Салчак Василий Савырович (род. 14.12.1960) - тувинский литературовед, один из составителей "Словника урянхайско-тувинской энциклопедии" , главный специалист Научного архива Тувинского института гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований при Правительстве Республики Тыва , старший научный сотрудник сектора литературы Тувинского института гуманитарных исследований при Правительстве Республики Тыва , редактор научно-популярного журнала "Башкы", редактор литературно-художественных передач ГТРК "Тыва"; , заведующий научным архивом ТИГИ; . Член Союза журналистов России . Председатель Благотворительного фонда по увековечению героев Ковдинского сражения ;

Биография

Салчак Василий Савырович родился в с. Шуй Бай-Тайгинского района Тувинской АССР. Окончил Шуйскую среднюю школу, филологический факультет Кызылского государственного педагогического института . Работал учителем русского языка и литературы в Шуйской средней школе. Затем был переведен вторым секретарем Бай-Тайгинского райкома комсомола. Работал редактором научно-популярного журнала "Башкы", редактором литературно-художественных передач ГТРК "Тыва". С 1990 года - старший научный сотрудник сектора литературы Тувинского института гуманитарных исследований при Правительстве РТ; главный специалист Научного архива Тувинского института гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований при Правительстве Республики Тыва.

Творчество

Василий Савырович Салчак – член Союза журналистов России; исследователь жизни и творчества Сергея Пюрбю, Степана Сарыг-оола, Салчака Тока и других тувинских писателей. Составитель книг «Тыва чогаалчылар дугайында демдеглелдер» (2000), «Тыва чогаалчылар болгаш очулдурукчулар дугайында демдеглелдер» (2005), «Аныяк чогаалчыларга дуза» (2003), «Уран сɵстүӊ ужуу» (2010), «Тываларныӊ аӊныыр ажыл-агыйыныӊ дугайында чамдык медээлер» (2010), «Архив писателя Сергея Пюрбю по тувинской литературе и культуре» (2013), «Хомду шивээзин хостааны» (2013), «Ондар Дарыманыӊ чыып бижээни үлегер домактар» (2014), «Шагаа йɵрээлдери» (2015), «Чогаалдыӊ судалы – алдын шыгжамырда» (2015), «Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже» (2015), «Сарыылдыг ɵгбениӊ алдын үүжези» (2016).

Салчак В.С. написаны и опубликованы десятки научных и литературно-критических статей о произведениях тувинских писателей С. Пюрбю, О. Саган-оола, А.Үержаа, К-Э Кудажы, Н.Конгара, С. Сарыг-оола, Е. Тановой, Ч. Куулара, О. Сеглеңмей и др.

В своих трудах В. Салчак знакомит читателей с материалами по творчесту тувинских писателей Сергея Пюрбю, Кызыл-Эника Кудажы, Александра Тамба-Сюрюна, Ондара Сегленмея, Екатерины Тановой, Антона Уержаа: предлагает художественный анализ их произведений, свое видение поэтического мира писателей, размышляет о роли литературы в обществе. В. Салчак написаны обзорные и персональные статьи о тувинских писателях Черлиг-оола Куулара, Александра Даржая, Чульдума Чапа, Ондара Дарыма.

Его статьи о тувинских писателях были напечатаны в периодических изданиях «Шын», «Тываның аныяктары», «Эртем сɵзү», «Тувинская правда», «Сылдысчыгаш».

Основные публикации

1.Салчак В.С. Чогаалдың судалы - алдын шыгжамырда: литература-публицистиг чүүлдер / Василий Салчак; Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институду. - Кызыл : Аныяк, 2015. - 148 с .

2.Салчак В.С. Тыва чогаалчылар дугайында демдеглелдер / Василий Салчак – Кызыл: КУЭПО «Аныяк», 2000. – 68 с.

3.Салчак В.С. Тыва чогаалчылар болгаш очулдурукчулар дугайында демдеглелдер / Василий Салчак. – Кызыл: КУЭПО «Аныяк», 2005. – 90 с.

4.Салчак В.С. Уран сɵстүӊ ужуу/ Василий Салчак. – Абакан: ООО «Кооператив «Журналист», 2010. - 144 с.

Статьи

1.Салчак В.С.А. Үержааның бойдус дугайында шүлүктери // Улуг-Хем. – 1991. – № 78. – Ар. 162-172.

2.Салчак В.С. С. Пюрбю – тыва чечен чогаал шинчилээр эртемниң үндезилекчизи // Тезисы научной конференции, посвященной 50-летию ТНИИЯЛИ. – Кызыл, 1995. – С. 35-36.

3.Салчак В.С. Народный писатель Тувы: [к 85-летию С.Б. Пюрбю] // Башкы. – 1998. – № 5-6. – С. 47-48.

4.Салчак В.С. Чүгүрүк угаан болгаш салым-чаяан // Башкы. – 1999. – № 2. – Ар. 32-36.

5.Салчак В.С. Делгем, ханы көрүштүг чогаалчы: [О. Сегленмейниӊ дугайында] // Улуг-Хем. – 1999. – № 2. – Ар. 40-47.

6.Салчак В.С. Конгар Николай Салчакович: [к 60-летию со дня рождения составителя учебников «Төрээн чугаа» 2 кл., Класстан дашкаар номчулга ному. 1-3 кл.] // Люди и события. Год 2000. – Кызыл, 1999. – С. 39-40.

7.Салчак В.С. Кудажи Кызыл-Эник Кыргысович (1929): [70 лет со дня рождения] // Люди и события. Год. 1999. – Кызыл, 1999. – С. 59-60. – Библиогр. c. 60-62.

8.Салчак В.С. Народный писатель Тувы – Кызыл-Эник Кудажы // 55 лет в составе России: тезисы докладов науч.-практич. конф. – Кызыл, 1999. – С. 23-24.

9.Салчак В.С. Поэзия чогаалдарың – өскен чуртуң өлчей-кежии: [о творчестве К-Э. Кудажы] // Юбилеи писателей: сб. ТывГУ. – Кызыл, 1999. – С. 107-110.

10.Салчак В.С. С. Сарыг-оол биле С. Пюрбю. Чогаадыкчы болгаш намдар-төөгүлүг харылзаалар // Юбилеи писателей: материалы науч.-практич. конф., посвящ. 90-летию С. Сарыг-оола. – Кызыл, 1999. – С. 24-28.

11.Салчак В.С. Ужуп унген уявыс: [Шуй колазынын доозукчуларынын дугайында] // Башкы. – 1999. – 4. – Ар. 91.

12.Салчак В.С. Уйгу чок Улуг-Хемниң кол маадырлары // Улуг-Хем. – 1999. – № 2-3. – Ар. 40-47.

13.Салчак В.С. Шеми бажы сериин чайлаг …: [А. Тамба-Сюрюнүӊ дугайында] // Башкы. – 1999. – № 3. – Ар. 71-74.

14.Салчак В.С. Баштайгы базымнар: [Баштайгы тыва херээжен эртемден-чогаалчы Е. Танованың юбилейинге уткуштур] // Башкы. – 2000. – № 2. – Ар. 85-87.

15.Салчак В.С. «Белые пятна» в судьбе поэта Сергея Пюрбю // Гуманитарные исследования в Туве. – М., 2001. – С. 218-229.

16.Салчак В.С. «Бөрүлерни аңнаары» деп чечен чугааның төөгүзүнге хамаарыштыр // Улуг-Хем. – 2002. – № 1. – Ар. 158-164.

17.Салчак В.С. К.Т. Аракчааның демдеглелдер дептеринден // Башкы. – 2003. – № 4. – Ар. 66-68.

18.Салчак В.С. Салчак В.С. «Ынакшылдыӊ ширээзинге» хамаарыштыр //Шын. – 2003. – Ноябрь 27.

19.Салчак В.С. Моолда тываларның материалдыг болгаш сагыш-сеткил культуразының кадагалының дугайында // Библиотека в жизни общества, развитии науки и образования: материалы междунар. науч.-практич. конф. (22-23 сентября 2004 г.). – 2004. – С. 26-28.

20.Салчак В.С. Салгалдарга үүже: [О. Дарыманыӊ дугайында] // Улусчу эртемден – Ондар Дарыма. – Новосибирск, 2004. – Ар. 5-11.

21.Салчак В.С. С. Пюрбюнуң шүлүктеринде бурунгу түрк бижимелдерниң аян-хөөнү // Письменное наследие тюрков: тезисы Междунар. симпозиума, посвящ. 110-летию дешифровки орхоно-енисейской письм. и 100-летию выхода в свет труда Н.Ф, Катанова «Опыт исследования урянхайского языка». – Кызыл, 2003. – Ар. 48-51.

22.Салчак В.С. Сергей Пюрбюнуң очулга ажылы // Башкы. – 2003. – № 4 . – Ар. 64-66.

23.Салчак В.С. Чап Монгушевич Чулдум: [65 харлаанынга] // Люди и события. Год. 2004. – Кызыл, 2004. – С. 49-50; Хорум-Дагның оглу: [башкы, чогаалчы, критик Ч.М. Чаптың 65 хар оюнга] // Салчак В.С. Тыва чогаалчылар болгаш чогаалдар дугайында демдеглелдер / Василий Салчак; ред. М.Б. Кунгаа. – Кызыл, 2005. – Ар. 76-77.

24.Салчак В.С. Сергей Пюрбюнуң Ада-чурттуң улуг дайынының чылдарында (1941-1945) чогаадыкчы ажыл-чорудулгазы // Салчак В.С. Тыва чогаалчылар болгаш чогаалдар дугайында демдеглелдер / Василий Салчак; ред. М.Б. Кунгаа. – Кызыл, 2005. – Ар. 23-41.

25.Салчак В.С. Черлиг-оол Кууларныӊ ындынныг ырларының төөгүзү: [Ч.Ч. Кууларның үш шүлүүнге хамаарыштыр үш этюд] // Салчак В.С. Тыва чогаалчылар болгаш чогаалдар дугайында демдеглелдер / Василий Салчак; ред. М.Б. Кунгаа. – Кызыл, 2005. – Ар. 66-71.

26.Салчак В.С. Комбу Бижек. Уран сөстүң мергени, угулзалыг сиилбигниң тергиини // Люди и события. год 2007. – Кызыл, 2006. – Ар. 13-15.

27.Салчак В.С. Феликс Шаажаң-Хөөевич Сеглеңмей (Ондар): [90 харлаан] / В.С. Салчак // Люди и события. Год. 2007. – Кызыл, 2006. – С. 18-20.

28.Салчак В.С. Сенгел чонунуң эгээртинмес байлаа: [2007 чылдың октябрьда ТГШИ-ниң аас чогаал экспедициязының дугайында] // Улуг-Хем. – 2008. – № 4. – Ар. 116-122.

29.Салчак В.С. Ондар Сеглеңмейниң «Тын дээш демисел» деп тоожузунга хамаарыштыр // Улуг-Хем. – 2007 . – № 1-2. – Ар. 146-154.

30.Салчак В.С. К-Э.К. Кудажының публицистиказы // Тыва чечен чогаал: сөөлгү үениң шинчилелдери. – Кызыл: КУБ Тываполиграф, 2009. – Ар. 163-174.

31.Салчак В.С. Олдсон дэвтэр – орхигдсон судалгаа // Шинжлэх ухаан амьдрал. – 2010. – № 1. – Ар. 76-80.

32.Салчак В.С. Сергей Пюрбийн шулгуудэд эртний турэг бичээсийн аялга // Оюуны хэлхээ. Эрдэм шинжилгээний бичиг / эрхэлсэн Г. Цэцэгдарь. – Улаанбаатар, 2010. – Боть II (07). – С. 150-161.

33.Салчак В.С. Тожу анчыныӊ чугаалары // Салчак В.С., Монгуш Б.Б., Баярсайхан Б. Тываларныӊ аӊныыр ажыл-агыйыныӊ дугайында чамдык медээлер. – Кызыл: Аныяк, 2010. – Ар. 6-26;

34.Тываларныӊ балыктаар аргалары // Салчак В.С., Монгуш Б.Б., Баярсайхан Б. Тываларныӊ аӊныыр ажыл-агыйыныӊ дугайында чамдык медээлер. – Кызыл: Аныяк, 2010. – Ар. 27-41;

35.Аӊчылар болгаш балыкчылар дугайында тыва аас чогаалы // Салчак В.С., Монгуш Б.Б., Баярсайхан Б. Тываларныӊ аӊныыр ажыл-агыйыныӊ дугайында чамдык медээлер. – Кызыл: Аныяк, 2010. – 42-57.

36.Салчак В.С. Моолда тываларның материалдыг болгаш сагыш-сеткил культуразының кадагалының дугайында //

37.Салчак В.С. Тываның улустуң чогаалчызы С.А. Сарыг-оолга хамаарышкан ТГШИ-ниң Бижимелдер фондузунда материалдар // В печати.

38.Салчак В.С. Төөгүлүг бажыңнар: С. Пюрбюнуң 95 харлаанынга, С. Сарыг-оолдуң 100 харлаанынга // В печати.

39.Салчак В.С. ТГШИ-ниң Аас чогаал фондузунда Сүт-Хөл кожууннуң тоолчуларындан, чеченнеринден болгаш ыраажыларындан бижиткилээн материалдар // 2008 чылдың июль айынга чедир байдал-биле.

40.Салчак В.С. «Үлегер-Далайның» очулдурукчузу Оюн Люндүп Хелиң дугайында // Ученые записки / ТИГИ. – Кызыл, 2010. – Вып. XXII. – Ар. 450-457.

41.Салчак В.С. «Революстуг арат» сеткүүл: [сеткүүлдү эде адааныныӊ 75 чылынга] // Летопись Тувы – 2012. – Кызыл, 2011. – С. 31-33..

42.Салчак В.С. Олег Карламович Саган-оол // Люди и события Тувы: календарь-хронограф – 2013. – Кызыл, 2012. – С. 57-59. – Библиогр. с. 60-61.

43.Салчак В.С. Тыванын чогаалчылар эвилели: 70 чылынга // Летопись Тувы – 2012. – Кызыл, 2011. – Ар. 54-59; // Ученые записки / ТИГИ. – Кызыл, 2012. – Вып. XXIII. – С. 542-547.

44.Салчак В.С. Бээзи кожууннуӊ 260 чылдаан оюн таварыштыр (Россия биле Тываныӊ демнежилгезиниӊ 100 чыл оюнга) // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 7-13.

45.Салчак В.С. Долаан Сүре-Чажыкпайныӊ чеди ада ачы-үре салгалдары // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 17-21.

46.Салчак В.С. Улуг Шуйнуӊ Кара-Донгактары // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 24-25.

47.Салчак В.С. С.А. Сарыг-оолдуӊ «Ангыр-оолдун тоожузунда» Бээзи кожууннуӊ кыргыс, тулуш … тɵрел-бɵлүктерниӊ чагырыкчылары // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 65-67.

48.Салчак В.С. Салчак ɵгбелерим салгалдары // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 74-76.

49.Салчак В.С. Адыг-Түлүштерниӊ Сонам чагырыкчызы // Тɵɵгүге даянмышаан – келир үеже: (Бээзи кожууннуӊ 260 болгаш Хемчик кожууннуӊ 250 чыл оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференцияларныӊ материалдары. – Кызыл: Тываполиграф, 2015. – Ар. 96-98.